Thuốc xuyên tâm liên là gì? Vì sao Bộ Y tế cho phép sử dụng vị thuốc Xuyên tâm liên trong y học cổ truyền phòng và hỗ trợ điều trị Covid-19? Hãy cùng Tung Tăng tìm hiểu vị thuốc cổ truyền đặc biệt này nhé!
Thuốc xuyên tâm liên là gì?
Tại Việt Nam, Xuyên tâm liên là loại cây nhiệt đới có tên gọi khác là công cộng, hùng bút, nguyên cộng, kim hương thảo, kim nhĩ câu, Ấn Độ thảo, lam khái liên, cây lá đắng, khô đảm thảo, nhất kiến kỷ… thuộc họ Ô Rô – Acanthaceae.
Loài cây Xuyên tâm liên thường mọc thẳng đứng, có chiều cao trung bình từ 0,3-0,8m, thân có nhiều đốt, có tính hàn, vị đắng, có nguồn gốc từ Ấn Độ và Sri Lanka, được trồng phổ biến ở Đông Nam Á, Nam Á, khu vực Caribe, châu Phi, Australia, miền nam Trung Quốc. Tại Việt Nam, Ấn Độ và Trung Quốc là những quốc gia trồng nhiều Xuyên tâm liên nhất.
Tác dụng của thuốc Xuyên tâm liên
Đây là vị thuốc thường được dùng trong y học cổ truyền từ rất lâu giúp điều trị nhiều loại bệnh khác nhau. Cụ thể, xuyên tâm liên có tác dụng kháng vi sinh vật (virus, vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng), chống viêm, oxy hóa, giúp giải độc, thanh nhiệt, điều trị các bệnh về gan, sốt, tiêu chảy cấp tính, tăng huyết áp, ung thư, thủy đậu, tiểu đường, bệnh phong, sốt rét, viêm nhiễm,… Tuy nhiên, Xuyên tâm liên dần dần bị lãng quên sau khi các loại kháng sinh thế hệ mới ra đời.
Vì sao Việt Nam sử dụng thuốc xuyên tâm liên để điều trị COVID-19
Theo PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Quản lý Khám chữa bệnh cho biết, Bộ Y tế chính thức cho phép sử dụng một vị thuốc Xuyên tâm liên trong y học cổ truyền để điều trị Covid-19.
Tại Việt Nam, qua những nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy, dẫn chất của andrographolide tan trong nước cộng với Na bisulfit được dùng làm thuốc hạ sốt, có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, hạ sốt, cải thiện chức năng miễn dịch, bảo vệ gan, lợi mật, an thần, chống huyết khối, ức chế sự phát triển của các tế bào khối u, ức chế kết tập tiểu cầu, chống nọc rắn. Ngoài ra, còn có tác nhân kích thích miễn dịch và kháng vi-rút tự nhiên, khôi phục được sự cân bằng miễn dịch và nội môi. Có thể sử dụng trước và trong khi nhiễm virus Covid-19 an toàn.
Tại Ấn Độ, vào năm 2020, dựa theo kết quả nghiên cứu thuộc Trường Cao đẳng dược JSS cho thấy, andrographolide và dihydroxy dimethoxy flavone là các thành phần hóa học có tác dụng chống lại COVID-19 bằng việc ức chế enzym protease chính của virus trên thử nghiệm in silico.
Trong đó, Andrographolide là hợp chất chiết xuất gây ức chế tiền năng với protease chính của Covid-19 (Mpro), có tác dụng kết nối phân tử, dự đoán độc tính và dược động học, có tiềm năng sử dụng để chống lại COVID-19.
Tại Indonesia, vào năm 2020, theo nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Đại học Airlangga cho thấy, Xuyên tâm liên có tiềm năng là chất ức chế protease chính 6LU7 Covid-19. Tuy nhiên, điều này đang được các nhà khoa học kiêm chứng thêm.
Theo bài báo của nhóm tác giả thuộc Tasly Pharmaceutical Group Co. Thiên Tân, Trung Quốc (2020), họ đã nhận thấy tác dụng dược lý và lâm sàng của andrographolide giúp thanh nhiệt và giải độc, kháng sinh và chống viêm, có tác dụng điều trị với các bệnh hô hấp như: viêm phổi, viêm đường hô hấp trên do vi khuẩn, virus dựa trên một số lượng lớn dữ liệu lâm sàng đã được tích lũy.
Một dẫn chứng cụ thể vào tháng 5 vừa qua, nhiều bệnh viện tại Giang Tây, Trung Quốc đã công bố kết quả nghiên cứu ngẫu nhiên trên 130 bệnh nhân Covid-19 sử dụng Xuyên tâm liên. Tất cả các bệnh nhân sau khi sử dụng đã giảm đáng kể biểu hiện như ho, sốt, số bệnh nhân có tiến triển nặng là rất ít. Qua đó cho thấy, Andrographolide làm giảm mức độ viêm, cải thiện triệu chứng về hô hấp, ức chế virus có tác dụng kháng virus tiềm năng trong việc điều trị COVID-19 với tính an toàn cao.
Tại Thái Lan, cuộc thử nghiệm lâm sàng đầu tiên được tiến hành tại Viện Nghiên cứu y học cổ truyền Thái Lan (2020) đối các bệnh nhân có xuất hiện triệu chứng nhiễm Covid nhẹ. Mỗi ngày người bệnh được uống 180mg Xuyên tâm liên và uống liên tục trong 5 ngày, mỗi ngày chia thành 3 lần (sáng, trưa, chiều). Sau cuộc thử nghiệm trên, qua theo dõi cho thấy, kết quả đáng khả quan khi sức khỏe của tình nguyện viên mắc Covid-19 có dấu hiệu cải thiện mà không xuất hiện bất kỳ tác dụng phụ nào.
Như vậy, có thể thấy việc điều trị COVID-19 bằng andrographolide phù hợp với lý thuyết của y học cổ truyền, tuy nhiên không dùng Xuyên tâm liên trong thời gian dài hoặc sử dụng liều lượng nhiều chế phẩm từ andrographolide. Đặc biệt, các bác sĩ Thái Lan đã đưa ra khuyến cáo, không nên dùng Xuyên tâm liên cho phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú, người bị cao huyết áp và những người có vấn đề thận, gan.
Như vậy, Xuyên tâm liên có tiềm năng trong phòng chống COVID-19 qua các nghiên cứu, vì thế cần có chính sách khuyến khích bảo tồn, trồng, nghiên cứu và phát triển đối với dược liệu này.
